19 lutego br., po latach skandali i niegospodarności amerykańska firma Nikola Corporation, niegdyś faworyt grup ekologicznych i obiecujący producent bezemisyjnych samochodów ciężarowych, poinformowała o złożeniu wniosku o ochronę przed bankructwem na podstawie Rozdziału 11.
Tym samym Nikola Corporation dotarła do końca swojej krótkiej i wyboistej drogi. Sprawa złożona na podstawie Rozdziału 11 Kodeksu upadłościowego Stanów Zjednoczonych jest często określana mianem upadłości „reorganizacyjnej”. W uzasadnieniu wniosku stwierdza się, że firmie Nikola, od dawna borykającej się z problemami finansowymi i organizacyjnymi, nie udało się znaleźć nabywcy ani zabezpieczyć dodatkowych funduszy na utrzymanie działalności.
„Podobnie jak inne firmy w branży pojazdów elektrycznych, stanęliśmy w obliczu różnych czynników rynkowych i makroekonomicznych, które wpłynęły na naszą zdolność do działania” — powiedział w oświadczeniu Steve Girsky, prezes i dyrektor generalny Nikola Corporation i dodał: „W ostatnich miesiącach podjęliśmy wiele działań w celu pozyskania kapitału, zmniejszenia zobowiązań, uporządkowania bilansu i zachowania gotówki w celu utrzymania naszej działalności. Niestety, nasze największe wysiłki nie wystarczyły, aby przezwyciężyć te poważne wyzwania, a zarząd uznał, że rozdział 11 stanowi najlepszą możliwą ścieżkę naprzód w danych okolicznościach dla firmy i jej interesariuszy”.
Według doniesień, Nikola ma obecnie około 47 mln dolarów w gotówce na sfinansowanie trwającego procesu upadłościowego. Zgodnie z dokumentami regulacyjnymi, producent ogłosił, że zamierza wystawić swoje aktywa na aukcję po sądowym zatwierdzeniu strony formalnej. Proponowany przez Nikolę proces przetargowy pozwoliłby zainteresowanym stronom składać wiążące oferty nabycia aktywów Nikoli, niezależnie od długu lub zobowiązań firmy. Niektóre z tych aktywów obejmowałyby elektryczne ciężarówki klasy 8 z wodorowym ogniwem paliwowym firmy Nikola oraz platformy ciężarówek elektrycznych zasilanych akumulatorami.
Długi, powolny upadek Nikola Corporation
Nikola została założona w 2015 r., na samym początku działań mających na celu odejście ciężarówek w Ameryce Północnej od paliw kopalnych na rzecz układów napędowych o zerowej emisji. Firma była wczesnym i głośnym zwolennikiem technologii wodorowych ogniw paliwowych FCEV w transporcie długodystansowym. Później opracowała uzupełniającą linię ciężarówek elektrycznych zasilanych akumulatorami, kontynuując jednocześnie rozwój technologii FCEV. W 2019 r. w ramach joint venture pomiędzy FPT Industrial, Iveco oraz Nikola Motor Company zawarto umowę w celu wykorzystania podwozia modelu Iveco S-Way. W 2020 r., gdy firma weszła na giełdę, wyceniono Nikolę na oszałamiające 30 mld dolarów.
Na początku firma Nikola Corporation wydawała się być pionierem zupełnie nowej generacji przyjaznych dla środowiska ciężarówek dalekobieżnych. W pewnym momencie podpisała nawet wartą wiele miliardów dolarów umowę o partnerstwie strategicznym z General Motors w celu opracowania do końca 2022 r. pickupów zasilanych ogniwami paliwowymi.
Założyciel Trevor Milton skazany za oszustwa
Przyszłość Nikoli wydawała się świetlana – dopóki założyciel Trevor Milton nie został oskarżony o oszustwo za składanie przesadnych twierdzeń na temat technologii elektrycznych ciężarówek firmy. Prokuratorzy w sprawie przeciwko niemu twierdzili, że oszukiwał inwestorów od 2019 r. Wśród postawionych zarzutów znalazły się m.in. stwierdzenia o tym, że Milton Milton skłamał, mówiąc, że Nikola zbudowała ciężarówkę „od podstaw”. Prokuratorzy twierdzili również, że zastrzeżone akumulatory Nikoli zostały w rzeczywistości opracowane i zakupione od innych firm. Był też film marketingowy Nikoli, na którym ciężarówka wydawała się jechać na własnym napędzie, a w rzeczywistości, jak powiedzieli prokuratorzy, pojazd po prostu staczał się ze wzgórza.
>>> Nikola: Trevor Milton, założyciel firmy odchodzi pośród zarzutów <<<
Skutki tego filmu były katastrofalne dla OEM. Analitycy giełdowi Hindenburg Research w swym raporcie nazwali firmę oszustwem. Milton zrezygnował we wrześniu 2020 r. Ostatecznie został skazany za oszustwa związane z przelewami i papierami wartościowymi w 2022 r. Obecnie przebywa na wolności za kaucją, odwołując się od wyroku skazującego go na 4 lata więzienia. Odsunięcie Miltona od władzy doprowadziło do rotacji dyrektorów generalnych w firmie, co jeszcze bardziej utrudniło jej wysiłki na rzecz odzyskania płynności finansowej. Nikola Corporation ostatecznie zapłaciła karę w wysokości 125 mln dolarów w ramach ugody z amerykańską Komisją Papierów Wartościowych i Giełd. Jednak akcje firmy załamały się i nigdy nie odzyskały wartości, a inwestorzy ponieśli poważne straty. Producent od tamtej pory toczy niekończącą się walkę o pozyskanie funduszy na kontynuowanie działalności.
W trzecim kwartale 2024 r. firma Nikola poinformowała inwestorów, że ma wystarczająco dużo gotówki na twardym rynku, aby utrzymać działalność tylko do pierwszego kwartału 2025 r. W grudniu próbowano pozyskać 100 mln USD ze sprzedaży akcji zwykłych, aby spłacić długi i pozyskać kapitał własny. Jednak te wysiłki – utrudnione przez lata skandali i złego zarządzania – nie wystarczyły, aby uratować firmę przed bankructwem.
Trudne czasy dla producentów pojazdów elektrycznych
Wniosek o upadłość Nikola Corporation jest kolejnym znakiem trwającej walki, jaką toczą producenci pojazdów elektrycznych. Wielu z nich przegrywa z rosnącą konkurencją, wyzwaniami operacyjnymi i wysokimi kosztami, co sprawia, że zwracają się do rozdziału 11 i rozważa sprzedaż aktywów, a nawet likwidację, zamiast reorganizacji działalności. Nikola podąża podobną ścieżką upadłości. Wśród firm, które ostatnio ogłosiły upadłość na rynku północnoamerykańskim można wymienić np. startup pojazdów elektrycznych Fisker, który ogłosił upadłość w czerwcu 2024 r. oraz Lordstown Motor, który wszedł w rozdział 11 w czerwcu 2023 r. czy firmy Proterra, która ostatecznie ogłosiła upadłość w sierpniu 2023 r.
Podobnie trudno jest na rynku europejskim. W październiku 2024 r. dowiedzieliśmy się o niewypłacalności i rozpoczęciu postępowania upadłościowego firmy Quantron – niemieckiego startupa oferującego ciężarówki z napędem elektrycznym i z wodorowym ogniwem paliwowym. W listopadzie 2024 r. firma Northvolt, szwedzki producent akumulatorów do samochodów elektrycznych, zaopatrujący w nie m.in. elektryczne ciężarówka Scania, ogłosiła złożenie wniosku o upadłość na podstawie rozdziału 11 w USA.
Analitycy zauważają, że klimat biznesowy dla startupów EV stał się brutalny. Ceny akcji spadły i nie jest jasne, kiedy, a nawet czy w ogóle, będą w stanie stać się dochodowe.
Tłumaczenie: Dariusz Piernikarski
