Historia: Autobusy w historii polskiej motoryzacji: Autosan H6 i H7

Na początku lat 90. XX w. Polska stała u progu transformacji ustrojowej. W szybkim tempie dostosowywano rzeczywistość do wymagań gospodarki rynkowej oraz coraz bardziej wzrastających oczekiwań społeczeństwa. W sposób naturalny pojawiło się więc zapotrzebowanie na minibusy, od lat już wtedy popularne w Europie Zachodniej.

Naprzeciw potrzebom rynku wyszedł największy wówczas polski producent autobusów – Autosan, oferując model H6. Co ciekawe, prace nad skonstruowaniem minibusa rozpoczęły się w Sanoku znacznie wcześniej niż pojawiło się na niego realne, wymuszone warunkami rynkowymi, zapotrzebowanie, czyli na początku lat 80. Wtedy podstawowym, a w zasadzie jedynym minibusem był wschodnioniemiecki Robur, powstały jako prosta przeróbka lekkiego samochodu ciężarowego. Konstruktorzy Autosana opracowali od podstaw projekt małego autobusiku na potrzeby lokalnej komunikacji zbiorowej.

Autosan H6
Pierwszy prototyp H6-01 (miejskiego) oraz H6-02 (międzymiastowego) opracowano w pierwszej połowie lat 80. i przedstawiono w 1984 r. Kolejne prototypy powstały dopiero cztery lata później ze względu na problemy z dostarczeniem niezbędnych do produkcji komponentów. Zbudowano wówczas trzy egzemplarze: międzymiastowy H6-06, miejski H6-03 oraz furgon H6-50. W międzymiastowym minibusie zastosowano jugosłowiański silnik TAM F4L-413FR o stosunkowo dużej mocy 91 kW (124 KM). Układ jezdny również pochodził od tego samego producenta co silnik. W wersjach H6-03 i H6-50 wykorzystano mielecki silnik SW266 oraz układ jezdny z prototypu ciężarówki Star 742. W kolejnych latach (1989–1990) opracowano następne prototypy z silnikami Star, Andoria oraz IVECO. Pierwszych 20 seryjnych Autosanów H6 (w wersji H6-06) powstało w 1990 r. Rok później wyprodukowano kolejne prototypy: H6-07 z andrychowskim silnikiem 4CT107 oraz osiami TAM i 3 sztuki H6 na podwoziu Robura LD 2002. W latach 1991–1992 wyprodukowano jeszcze kilka różnych prototypów wersji miejskich, międzymiastowych oraz furgon i „towos” z silnikami IVECO, Andoria oraz Perkins Phaser.
W 1992 r. rozpoczęto seryjną produkcję miejskiego Autosana H6, który otrzymał oznaczenie H6-20. Miał 6355 mm długości i zabierał na pokład 24–32 pasażerów, w tym 17–24 osoby na miejscach siedzących. Do napędu służył silnik Andoria 4CT107 o mocy 77 kW (105 KM). Obok H6-20 w ofercie znalazły się: furgon (H6-50), „towos” (H6-56) oraz autobus specjalny do przewozu więźniów (H6-ZK). Dwa lata później do oferty dołączyła wersja międzymiastowa (H6-10). W1996 r. Autosan H6 został zmodernizowany i otrzymał nową ścianę przednią.
Choć to całkiem niedawno, mało kto pamięta, że w 1997 r. z Sanockiej Fabryki Autobusów wydzielona została spółka córka Autosan-Bussan. Zadaniem firmy, której nazwa nigdy nie przyjęła się na rynku, była właśnie produkcja minibusów, czyli de facto H6 (i w późniejszych latach H7). W celach marketingowych minibus Autosana otrzymał nazwę handlową „Melon”. Gwoli reporterskiej ścisłości przypomnijmy, że spółka Autosan-Bussan została zlikwidowana w 2002 r., a minibusy wróciły do oferty Autosana.

Model H7
Autosan H7 był w pierwotnych założeniach nieco wydłużoną wersją modelu H6, jednak później stał się jego następcą. Produkcję H7 rozpoczęto w 1999 r. Dostępne były dwie podstawowe wersje minibusa: miejska H7-20 i międzymiastowa H7-10. Do napędu obydwu pojazdów służył silnik IVECO 8040.45 o mocy 136 KM, współpracujący z 6-biegową, manualną skrzynią biegów. H7 miał 7152 mm długości i mógł pomieścić 35 lub 51 osób, odpowiednio w wersji międzymiastowej i miejskiej. Zaledwie dwa lata po premierze H7 zaprezentowano jego następcę, który miał takie samo oznaczenie. Nadwozie wydłużono o 10 cm, zwiększono również jego szerokość z 2280 do 2376 mm. Nowością w porównaniu z poprzednią wersją były wklejane szyby boczne. Tylną oś marki Star zastąpiono analogicznym komponentem MAN-a. Wprowadzono także nazwy rynkowe: Traper (dla wersji międzymiastowej) oraz Trafic (dla miejskiej). Część elementów wykończenia nadwozia oraz wyposażenia wnętrza zostało przejętych z rodziny autobusów Lider. Kolejną poważniejszą modernizację Autosan H7 przeszedł w 2003 r. Wprowadzono wówczas zupełnie nowe stanowisko pracy kierowcy oraz osie firmy FON Radomsko. W latach 2004 i 2005 dokonano jeszcze niewielkich zmian stylistycznych oraz wprowadzono nową jednostkę napędową: IVECO F4AE0482 o mocy 109 kW (149 KM). Produkcję H7 zakończono w 2006 r. Następcą modelu jest produkowany do dziś Autosan Solina.

Podsumowanie
Autosany z serii H6 i H7 zadomowiły się na polskich drogach i wyraźnie wpisały w krajobraz szczególnie dróg lokalnych i ulic mniejszych miast. Nie były to pojazdy ani wyjątkowo nowoczesne, ani komfortowe, ani ładne. Trzeba jednak przyznać, że niska cena, trwałość i niewielkie koszty eksploatacji umożliwiły producentowi osiągnięcie całkiem dobrych wyników sprzedaży na krajowym rynku. Z całą pewnością nowe Autosany H6 i H7 były w swoim czasie znacznie wygodniejsze i bezpieczniejsze od niewiele tańszych, kilkunastoletnich, zużytych minibusów zagranicznych, a tym bardziej od tych przerabianych w chałupniczych warunkach z samochodów dostawczych. Warto też pamiętać, że Autosan H6 powstawał w latach dużego kryzysu gospodarczo-politycznego. Już model H7 był dużym skokiem jakościowym w porównaniu z poprzednim, a współcześnie produkowane przez Autosana minibusy, wywodzące się z modeli H6 i H7 mogą bez jakichkolwiek kompleksów rywalizować z zachodnimi.

Autor: Piotr Muskała (“Samochody Specjalne” rok 2012)

Tabela. Podstawowe dane techniczne Autosana H6 i H7