Polskie Stowarzyszenie Paliw Alternatywnych w marcu 2023 r. wysłało list otwarty do Ministra Klimatu i Środowiska z apelem o podjęcie niezbędnych działań w celu przyspieszenia transformacji sektora transportu ciężkiego w Polsce. Popieramy tę inicjatywę, dlatego też przedstawiamy w skrócie najważniejsze wątki tego dokumentu.
Według danych publikowanych przez Polskie Stowarzyszenie Paliw Alternatywnych (PSPA) pod koniec kwietnia 2023 r. w Polsce było zarejestrowanych łącznie 40 926 osobowych i użytkowych samochodów z bateryjnym napędem elektrycznym (BEV). Wśród nich znajdowały się 3924 samochody dostawcze i ciężarowe, z czego BEV stanowiły ponad 99%. W okresie od stycznia do końca kwietnia 2023 r. zarejestrowano w Polsce 779 elektrycznych dostawczaków lub ciężarówek, był to wzrost liczby rejestracji o 101% r/r (388 w okresie styczeń–kwiecień 2022 r.). Warto odnotować, że liczba nowo zarejestrowanych ciężarowych samochodów elektrycznych (> 3,5 t dmc.) osiągnęła rekordowy poziom: było to aż 30 takich pojazdów. Taki wynik cieszy, zwłaszcza że w dalszym ciągu w Polsce nie ma wystarczającej liczby publicznych ładowarek dużej mocy mogących obsługiwać elektryczne samochody ciężarowe, nie istnieją również subsydia adresowane do nabywców samochodów kategorii N2 oraz N3.
Maciej Mazur, dyrektor zarządzający PSPA komentuje: “Polska jako lider sektora transportu ciężkiego w Europie, obsługujący niemal jedną trzecią przewozów towarowych UE, zobligowana jest do objęcia aktywnej roli w elektryfikacji tego sektora i rozbudowie obsługującej go infrastruktury ładowania. Ponad 150 tys. podmiotów funkcjonujących w krajowej branży przewozu towarów stoi w obliczu konieczności ponownego zdefiniowania strategii w zakresie ochrony środowiska, modelu biznesowego oraz podejścia do zarządzania flotą, która dziś w 98% oparta jest na pojazdach wyposażonych w silniki Diesla. Działania Polski w zakresie elektryfikacji samochodów ciężkich stanowić będą kluczowy czynnik rozwoju elektromobilności nie tylko w Polsce, ale i w całej Europie. Dlatego, aby sprostać unijnym regulacjom i wyjść naprzeciw oczekiwaniom obecnych i przyszłych użytkowników elektrycznych pojazdów ciężkich, Polska powinna stać się gigantycznym placem budowy nowych stacji ładowania, a inwestycje powinny być liczone w tysiącach nowych stacji i to w perspektywie najbliższych kilku lat“.
PSPA z apelem do Ministra Klimatu i Środowiska
Aby liczba rejestrowanych w naszym kraju ciężkich samochodów ciężarowych z bateryjnym napędem elektrycznym rosła jeszcze dynamiczniej, niezbędne są działania systemowe. W marcu br. Polskie Stowarzyszenie Paliw Alternatywnych wysłało list otwarty do Ministra Klimatu i Środowiska z apelem o podjęcie niezbędnych działań w celu przyspieszenia transformacji sektora transportu ciężkiego w Polsce w kierunku zeroemisyjnym.
Dążenie do transformacji sektora transportowego musi odbywać się na wielu etapach, w tym legislacyjnym. Już obecnie w Unii Europejskiej obowiązują regulacje dążące do redukcji jego wpływu na środowisko. Przykładem jest m.in. rozporządzenie KE 2019/1242 ustanawiające normy emisji CO2 dla pojazdów ciężkich o dużej ładowności czy ustalenia zawarte w pakiecie klimatycznym Fit for 55, a dotyczące rozwoju infrastruktury paliw alternatywnych (AFIR).
PSPA apeluje do polskich władz o zdynamizowanie działań na rzecz dekarbonizacji transportu. Stowarzyszenie wspólnie z wiodącymi podmiotami branży TSL opracowało szereg propozycji zmian prawnych, których wdrożenie przyczyni się do przyspieszenia dekarbonizacji transportu ciężkiego.
Najważniejsze propozycje
Wśród nich za kluczowe należy uznać wprowadzenie systemu dofinansowania nabywania samochodów ciężarowych z napędem elektrycznym (eHDV), zwłaszcza że przepisy prawa krajowego dopuszczają w ustawie Prawo ochrony środowiska finansowanie wspomagania ekologicznych form transportu. Ekologiczne formy transportu mogą być finansowane w drodze oprocentowanych pożyczek lub dotacji ze środków Narodowego Funduszu Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej oraz funduszy wojewódzkich. W ramach tego mechanizmu został wdrożony program „Mój Elektryk”, który jest przeznaczony przede wszystkim dla samochodów osobowych i dostawczych (kategoria M1 i N1). Wzorem wspomnianego programu możliwe jest zastosowanie podobnego mechanizmu wspomagania finansowania eHDV.
Drugą propozycją jest zniesienie opłat drogowych dla elektrycznych ciężarówek. Wymaga to zmian w ustawie o autostradach płatnych oraz o Krajowym Funduszu Drogowym i w ustawie o drogach publicznych, a także odpowiednich modyfikacji w aktach wykonawczych.
Kolejna propozycja to wprowadzenie dla eHDV możliwości wjazdu do stref ograniczonego ruchu w miastach. Jest to w przeważającej mierze regulowane przez samorządy, a wprowadzenie wyłączeń dla elektrycznych samochodów ciężarowych wymagałoby rozproszonych działań na poziomie lokalnym.
PSPA proponuje również zwiększenie dopuszczalnej masy całkowitej eHDV. Do wprowadzenia tej zmiany w transporcie wewnętrznym na terytorium RP wymagana jest zmiana Rozporządzenia Ministra Infrastruktury w sprawie warunków technicznych pojazdów oraz zakresu ich niezbędnego wyposażenia. Pozwoliłoby to na podniesienie rentowności użytkowania elektrycznych samochodów ciężarowych.
Istotną propozycją jest również wprowadzenie systemu wsparcia rozwoju infrastruktury ładowania przeznaczonej dla pojazdów ciężarowych. Jego wdrożenie wymagałoby przede wszystkim uruchomienia nowego naboru w funkcjonującym już programie dotacji do ultraszybkich stacji ładowania, opcją jest również zwiększenie puli środków przeznaczonych na realizację tego programu.
Zdaniem PSPA korzystne byłyby również ulgi podatkowe dla podmiotów inwestujących w ekologiczne środki transportu. Ponieważ zaliczane są do pomocy publicznej w rozumieniu prawa UE, to jako takie musiałyby zostać zaakceptowane przez Komisję Europejską. Obecnie programy wsparcia, na które zgodziła się Komisja, to korzystna amortyzacja i akcyza dla pojazdów elektrycznych wprowadzona razem z Ustawą o elektromobilności. Innym programem pomocowym uznanym przez KE w tym zakresie są zasady zwolnień od podatków lokalnych – władze samorządowe mają zatem możliwość wsparcia przedsiębiorców inwestujących w elektryczne samochody ciężarowe zwolnieniem od podatku od środków transportowych.
To syntetyczne przedstawienie najważniejszych (nie wszystkich) postulatów zawartych w liście otwartym PSPA skierowanym na ręce Ministra Klimatu i Środowiska. Propozycje te zostały opracowane na podstawie szczegółowej analizy rozwiązań i systemów wsparcia rynku zeroemisyjnego drogowego transportu ciężkiego, wdrożonych w poszczególnych państwach członkowskich Unii Europejskiej. Korespondują one z innymi działaniami podejmowanymi w celu przyspieszenia rozwoju elektromobilności i rozbudowy infrastruktury ładowania zgodnie z założeniami AFIR.
Opracowanie: Dariusz Piernikarski