Początek 2022 r. obfitował w wiele nowości i zmian, które istotnie wpłynęły na wydawanie zezwoleń, ale także na rejestrację naczep i ciągników siodłowych przeznaczonych do transportu ponadgabarytowego.
O bieżących problemach branży transportu nienormatywnego opowiada nam Łukasz Chwalczuk, prezes zarządu Ogólnopolskiego Stowarzyszenia Przewoźników Transportu Nienormatywnego (OSPTN).
Odstępstwa od warunków technicznych pojazdów
Z dniem 1 stycznia 2022 r. decyzje administracyjne – odstępstwo od warunków technicznych pojazdów, zgodnie z nowelizacją ustawy o ruchu drogowym, przeszły z Ministerstwa Infrastruktury do dyrektora Transportowego Dozoru Technicznego. Zmiana ta była wywołana m.in. potrzebą ujednolicenia procedur związanych z uzyskaniem dopuszczeń jednostkowych, uznawania dopuszczenia jednostkowego wydanego przez inny kraj członkowski. Niestety pierwszy kwartał 2022 r. odcisnął fatalne piętno na branży ponadgabarytowej. Wysoce specjalistyczny i profesjonalny sprzęt produkowany przez europejskich producentów od kilku miesięcy nie może być zarejestrowany, albowiem dostawcy lub firmy transportowe borykają się z formalizmem, którego do tej pory nie znali. Mimo że zmiany dotyczące warunków wydawania odstępstw nie uległy istotnym zmianom, to zmiana organu, który został do tego oddelegowany, odwróciła wszystko do góry nogami. Nie dość, że z dnia na dzień opłata wzrosła 45-krotnie, to jakość i tempo obsługi pogorszyła się odwrotnie proporcjonalnie do zwiększonej opłaty. Jak się okazuje, bezkrytyczne i literalne stosowanie kodeksu postępowania administracyjnego powoduje niezliczoną ilość powiadomień i zawiadomień, kontrolowania umocowania osoby występującej o odstępstwo, sprawdzenia innych pobocznych kwestii, podczas gdy naczepa stoi i czeka na pozwolenie na rejestrację.
Przypomnieć warto, iż obowiązkiem firmy, która sprowadziła pojazd do Polski, jest zarejestrowanie go w ciągu 30 dni. W przypadku transportu ponadgabarytowego ten termin jest nieosiągalnym marzeniem, gdyż uzyskanie odstępstwa od warunków technicznych pojazdów dla naczepy, przyczepy modułowej, ciągnika siodłowego, żurawia samochodowego lub pompy do betonu trwa obecnie nad wyraz długo.
Mimo że Ogólnopolskie Stowarzyszenie Pracodawców Transportu Nienormatywnego (OSPTN) kilkakrotnie prosiło o spotkanie z Dyrektorem Transportowego Dozoru Technicznego, ten od listopada 2021 r. nie widzi potrzeby rozmowy. Przykry to obraz polskiej administracji państwowej, która zamiast wspierać pracodawców w tych trudnych i nieprzewidywalnych czasach, stawia kolejne bariery, a przewlekłość postępowania nie jest powodem do ustalenia wspólnych zasad i wymogów postępowania.
Wierzymy, że w najbliższym czasie uda się doprowadzić do wypracowania takich zasad wnioskowania i dokumentowania zasadności wydania odstępstwa od warunków technicznych pojazdów, aby polskie firmy transportowe miały szansę konkurować na rynku krajowym i zagranicznym.
Obowiązek uiszczenia opłat za zezwolenia z góry
W grudniu 2020 r. podczas prac nad nowelizacją ustawy o ruchu drogowym Generalny Dyrektor Dróg Krajowych i Autostrad w trakcie oficjalnych konsultacji publicznych projektu ustawy zaproponował liczne zmiany, które usprawniłyby proces uzgadniania trasy przejazdu oraz wydawania zezwoleń na przejazd pojazdem nienormatywnym. Warto podkreślić, że większość tych propozycji była popierana przez przewoźników zrzeszonych w OSPTN. Wśród nich należy wymienić odstąpienie od stosowania Kodeksu Postępowania Administracyjnego w przypadku pozytywnego rozpatrzenia sprawy – tj. wydania zezwolenia. Dzięki tej propozycji GDDKIA, zarządcy dróg nie musieliby wysyłać wielu powiadomień, których przewoźnik nie potrzebuje. Proponowano wydawanie zezwoleń na papierze firmowym GDDKIA, dzięki czemu zezwolenie nie byłoby drukowane na drukach ścisłego zarachowania. Dodatkowo GDDKIA zaproponowała, aby w ramach tych systemowych zmian prowadzić obowiązek uiszczenia opłaty z góry, a dowód zapłaty dołączyć do wniosku o zezwolenie.
Niestety z całej litanii świetnych pomysłów GDDKIA, na które OSPTN czeka od kilku lat, Ministerstwo Infrastruktury postanowiło wybrać jedynie opłatę z góry za zezwolenie. Zgodnie z uzasadnieniem Ministerstwa poprzez obowiązek uiszczenia opłaty z góry spadnie liczba składanych wniosków, a tym samym pracownicy GDDKIA będą mieli więcej czasu na pracę nad wnioskami.
Niestety praktyka kilku miesięcy pokazuje, że opłata z góry zamiast przyspieszyć postępowania, zmieniła dotychczasowe problemy na nowe. Dzisiaj pracownicy GDDKIA wykonują dodatkową pracę związaną ze sprawdzeniem przelewów, wzywaniem do podania konta, na które mają zwrócić opłatę – jeśli zezwolenie nie zostało wydane.
Przykład ten pokazuje, jak wybiórcze i nieprzemyślane zmiany w ustawie o ruchu drogowym nie tylko nie likwidują aktualnych barier administracyjnych, ale wręcz tworzą nowe.
Wnioski o zezwolenia w CRWDE
Kolejnym przykładem ”przysługi”, z jaką spotyka się branża transportu ponadgabarytowego, jest wpisanie wniosków o wydanie zezwoleń na przejazd pojazdem nienormatywnym do CRWDE, czyli Centralnego Repozytorium Wzorów Dokumentów Elektronicznych. 8 marca 2022 r. bez jakichkolwiek konsultacji społecznych, wbrew potrzebom i prośbom branży transportowej, Ministerstwo Infrastruktury postanowiło opublikować dzisiejsze, wadliwe i sprzeczne z treścią późniejszych zezwoleń, wnioski. Według opinii ówczesnego dyrektora Departamentu Transportu Drogowego publikacja wniosków o zezwolenia w CRWDE miała być spełnieniem próśb branży transportu ponadgabarytowego w zakresie cyfryzacji wydawania zezwoleń.
Niestety prawda jest taka, że o wpisywanie wniosków do CRWDE ani zarządcy dróg, ani firmy transportowe nie prosiły. Co gorsze, system ten nie działa, jest tak nieintuicyjny i niezrozumiały, że nikt nie potrafi go obsługiwać. Zarządcy dróg nie mają żadnej informacji, jak korzystać z tych wniosków. System CRWDE nie jest kompatybilny z systemami GDDKIA, ale Ministerstwo Infrastruktury oczekuje, iż branża transportowa będzie wdzięczna za cyfryzację. Cyfryzację, która jest niedźwiedzią przysługą.
Zwiększanie świadomości społecznej o transporcie ponadgabarytowym
Ostatnie miesiące owocowały też w bardzo pozytywne zmiany dotyczące zwiększania świadomości społecznej dotyczącej transportu ponadgabarytowego, a dokładnie pilotowania pojazdów nienormatywnych.
Zgodnie z art. 6 ustęp 1 ustawy o ruchu drogowym pilot pojazdu nienormatywnego ma takie same uprawnienie do wydawania poleceń i sygnałów innym uczestnikom ruchu jak policjant lub inspektor transportu drogowego. Niestety rzeczywistość na polskich drogach wygląda zupełnie inaczej, gdyż kierowcy nie chcą wykonywać poleceń (jak np. zakaz wyprzedzania, zakaz wjazdu) wydawanych przez pilotów. W wielu przypadkach doprowadziło to do awantur i bijatyk, a w skrajnych nawet do śmierci użytkowników dróg.
W wyniku działań OSPTN Komisja ds. pytań egzaminacyjnych w Ministerstwie Infrastruktury postanowiła dodać kilkanaście pytań do listy pytań dla kandydatów na prawo jazdy. Dzięki temu nowi adepci na prawo jazdy już na etapie przygotowania do egzaminu oraz w trakcie egzaminu teoretycznego muszą posiadać wiedzę, z której wynika, że polecenia pilota na drodze są tak samo ważne jak te wydawane przez policjanta.
Wierzymy, że wraz z upływem czasu młodzi kierowcy będą stosować się do poleceń pilotów pojazdów nienormatywnych, co znacznie poprawi bezpieczeństwo w ruchu drogowym.
Z kilku źródeł docierają do nas informacje, że pytania dotyczące pilotażu oraz pytania o zezwolenia działają w praktyce, albowiem zarówno szkoły jazdy, jak i osoby fizyczne kontaktują się z OSPTN w celu wyjaśnienia ewentualnych wątpliwości. To pokazuje jak ważne jest działanie społeczne poprzez zorganizowane formy, jak stowarzyszenia lub fundacje.
Najbardziej spektakularne transporty – Giganci Transportu 2022
Wzorem europejskich standardów OSPTN podjęło decyzję o rozpoczęciu ekskluzywnego konkursu na najbardziej spektakularny transport roku. Firmy transportowe, dźwigowe oraz piloci pojazdów nienormatywnych, którzy są członkami OSPTN, wnieśli kilkadziesiąt zgłoszeń w 6 kategoriach. W zależności od masy całkowitej pojazdu, udźwigu żurawia lub specyfiki pilotażu najlepsi zostaną wybrani przez doborowe grono jury. W skład kapituły wchodzą m.in. doświadczeni pracownicy GDDKIA oraz WITD, przedstawiciele świata nauki, mediów oraz kierowców gabarytów. Dzięki tak szerokiemu spektrum wiedzy i doświadczeń zgłoszenia będą ocenione pod wieloma względami, a zwycięzcy zostaną ogłoszeni w czerwcu podczas gali Giganci Transportu, organizowanej podczas Walnego Zgromadzenia Ogólnopolskiego Stowarzyszenia Pracodawców Transportu Nienormatywnego w hotelu Warszawianka.
Autor: Łukasz Chwalczuk
