Zrównoważony transport w polityce UE
Transport zrównoważony według zaleceń ekspertów Komisji Europejskiej powinien spełniać następujące założenia:
- zapewnienie dostępności celów komunikacyjnych w sposób bezpieczny, czyli tak, aby nie zagrażać zdrowiu społeczeństwa i środowisku
- równość dla obecnego i kolejnych pokoleń
- efektywne funkcjonowanie, możliwość wyboru środka transportowego oraz sprostanie potrzebom gospodarki i rozwoju regionalnego
- ograniczenie emisji i odpadów do ilości możliwej do ich zaabsorbowania przez środowisko
- zużycie odnawialnych zasobów energetycznych w ilościach możliwych do ich odtworzenia oraz zasobów nieodnawialnych w ilościach możliwych do ich zastąpienia przez odnawialne substytuty, przy jednoczesnym minimalizowaniu hałasu i zajęcia terenu.
Polityka transportowa UE obecna jest w bardzo wielu dokumentach. Ich analiza wskazuje na kilka podstawowych założeń związanych ze zrównoważonym rozwojem transportu. Zdaniem unijnych ekspertów ważne jest rozgraniczenie pomiędzy rozwojem gospodarczym a potrzebami transportowymi, zmniejszenie zależności społeczeństwa od samochodów na rzecz wzrostu roli kolei, transportu publicznego i niezmotoryzowanego.
W polskiej praktyce jednak obserwujemy, że ogromne środki unijne przeznaczane są na rozbudowę infrastruktury drogowej czy też poprawę przepustowości i jakości istniejących, natomiast wykorzystanie środków unijnych na rozwój transportu zbiorowego nie jest adekwatne do potrzeb.
Strategicznym celem polityki transportowej Unii Europejskiej jest zmniejszenie zatłoczenia (zwiększenie przepustowości sieci). Najważniejszym efektem tej polityki jest rozwój infrastruktury związanej z transportem drogowym i lotnictwem. W Strategii Zrównoważonego Rozwoju UE zaznacza się konieczność osłabienia związku pomiędzy wzrostem gospodarczym a mobilnością i przewozami ładunków (decoupling). Osiągnięcie tego jest trudne szczególnie w kontekście współczesnego stylu życia, gdzie konsumpcja rośnie lawinowo, często szybciej niż można byłoby wnioskować ze wzrostu dochodów społeczeństwa. Ponadto znaczenie ma także treść handlu (znacznie większy udział importu i eksportu dóbr niż kiedyś) oraz działalność międzynarodowych koncernów (przenoszenie produkcji, marki globalne itp.).
W kontekście polityki unijnej należy zwrócić uwagę na pewien konflikt pomiędzy interesami związanymi z wprowadzaniem w życie polityki zrównoważonego rozwoju w transporcie a ochroną interesów transportu drogowego (szeroko rozumianego, a więc także np. producentów samochodów) stanowiącego ważny dział gospodarki. Chodzi tu przede wszystkim o producentów pojazdów, którym zależy, aby poruszało się ich po drogach jak najwięcej, a przewoźnicy wymieniali modele na nowsze coraz częściej, ale także o branżę transportową jako całość w kontekście zagrożeń wynikających z ograniczenia mobilności będącej reperkusją zrównoważonego planowania przestrzennego (np. samowystarczalne osiedla mieszkaniowe) oraz aglomeracji transportu.
