Pojęcie zrównoważonego rozwoju odnosi się do zaspokajania potrzeb obecnego pokolenia bez obniżania szans następnych pokoleń na zaspokojenie tych potrzeb na podobnym poziomie. Mówiąc bardziej obrazowo, chodzi o efektywne gospodarowanie ze szczególnym uwzględnieniem dbałości o zasoby środowiska naturalnego i ich dostępność dla przyszłych pokoleń.
Zrównoważony rozwój transportu ściśle wiąże się z trzema ważnymi aspektami tej branży: wzrostem mobilności, zasobami energetycznymi, a więc paliwami, oraz emisją zanieczyszczeń atmosferycznych. W Europie Zachodniej już w ostatnim ćwierćwieczu XX stulecia zdano sobie sprawę, że dynamicznie rozwijający się transport przynosi wielorakie koszty środowiskowe, a także społeczne. Bardzo duży wzrost mobilności pociąga za sobą zupełnie nowe wyzwania dla transportu, z których najtrudniejszym wydaje się przezwyciężenie niewydolności systemu transportowego wynikającej ze wzrostu mobilności społeczeństw oraz niekontrolowanego i nieskoordynowanego rozwoju samego transportu. Jako rozwiązanie tego narastającego problemu zaproponowano wykorzystanie w transporcie zasady równoważonego rozwoju, sformułowanej w 1987 r. w raporcie Światowej Komisji Środowiska i Rozwoju: „Zrównoważony rozwój jest to rozwój mający na celu zaspokojenie aspiracji rozwojowych obecnego pokolenia w sposób umożliwiający realizacje tych samych dążeń następnym pokoleniom”.
Jak to osiągnąć?
W praktyce chodzi o to, aby rozwój transportu następował w taki sposób, by przy założeniu wzrostu mobilności sieci transportowe w różnych skalach (od lokalnej po globalną) były wystarczająco wydolne do sprostania potrzebom społeczeństwa. Jednocześnie rozwój transportu powinien prowadzić do obniżenia zużycia nieodnawialnych surowców energetycznych (głównie ropy naftowej, ale także węgla) oraz emisji zanieczyszczeń generowanych przez transport do poziomu, przy którym presja transportu na środowisko nie będzie groziła wywołaniem nieodwracalnych przemian o negatywnych skutkach na przyszłość.
Osiągnięcie zrównoważonego rozwoju w transporcie wymaga przede wszystkim racjonalnego wykorzystania możliwości przewozowych, aglomeracji strumieni transportowych – tzw. korzyści skali (np. poprzez wykorzystanie kolei do przewozu dużej ilości różnych ładunków na wspólnych kierunkach, wykorzystanie pasażerskiej komunikacji zbiorowej itp.) oraz poszukiwania alternatywnych, przyjaznych środowisku źródeł napędu.
Niezbędnym elementem zrównoważonego rozwoju transportu jest też jego optymalne planowanie, począwszy od planowania przestrzennego z uwzględnieniem współczesnych i prognozowanych na przyszłość potrzeb transportu, przez planowanie sieci transportowych z wykorzystaniem intermodalności, a skończywszy na samym planowaniu przewozów.
